v.z.w.
Het beschermde natuurgebied van de Vogelzangbeek is gelegen te Anderlecht. De vallei behoort tot het stroomgebied van de Zuunbeek. De Vogelzangbeek heeft haar bron te Vlezenbeek (Vlaams Gewest) waar ze Vleze wordt genoemd. Aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (achter het ULB ziekenhuis Erasmus) verandert ze van naam. Ze vormt er de grens tussen de twee gewesten en mondt uit in de Zuunbeek nabij het kanaal Brussel-Charleroi. Het beschermde stuk van de vallei is uitsluitend gesitueerd op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en strekt zich uit langs de linkeroever van de waterloop. Op een lengte van ongeveer drie kilometer wisselt de breedte van 30 tot 350 meter en beslaat de oppervlakte ongeveer 32 ha.
In 1995 dienen twaalf natuurverenigingen een gezamenlijke beschermingsaanvraag in. In 1998 erkent de Regering het esthetische en wetenschappelijke belang van de vallei en beschermt een gedeelte als gemeenschappelijk en natuurlijk erfgoed. Het Besluit van 12 november 1998 (*) legt de nadruk op de diversiteit van het landschap dat heel typisch is voor het Pajottenland. Men kan er zowel beboste als moerassige zones aantreffen alsook vochtige hooilanden, boomgaarden, akkers en weiland.
(*)Het Besluit van 1998 werd geannuleerd in gevolge van een beroep van het OCMW van Brussel en het werd vervangen door een nieuw Beschermingsbesluit op 19 maart 2009.Bij de eerste aanvraag tot bescherming in 1995 door 12 verenigingen en het
opstarten van een beschermingsprocedure voor 25 ha van de
Vogelzangbeekvallei werd het deel Mijlemeers open gelaten want er was
een project van de GOMB /CityDev lopende. Onze deelname in het
begeleidingscomité voor het ontwerp had ons toegelaten
verbeteringen aan te brengen aan het project en het zijvalleitje veilig
te stellen. Eenmaal het openbaar onderzoek voor dit project achter de
rug herinnerden wij aan de belofte tot bescherming. Doch, wat
aanvankelijk gepland was op basis van onze aanvraag in 1995 bleek
uiteindelijk niet meer mogelijk en er was een nieuwe
beschermingsaanvraag nodig. Deze nieuwe aanvraag werd door CCN
Vogelzang CBN ingediend op 27 november 2012 en de bijkomende procedure
voor de Mijlemeers ging van start ging op 24 maart 2016. Op het einde
van deze procedure nam de Regering op 21 december 2017 het besluit ook
+/- 7 ha van de Mijlemeers te beschermen. Het besluit verscheen in het
Belgisch Staatsblad op 8 mei 2018.
De ondertekening van beheerovereenkomsten tussen de eigenaars (*) van het centraal gedeelte van het gebied en de CCN Vogelzang CBN gaf de aanzet tot een aanvraag voor erkenning als natuurreservaat. Op 14 mei 2009, keurt de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een Besluit goed dat, voor 10 jaar, het statuut van Erkend Natuurreservaat toekent aan de 13 ha met hoge biologische waarde van het centraal gedeelte.
(*) Gemeente Anderlecht & VDAB/Bruxelles Formation
In 2007 heeft de CCN Vogelzang CBN de laatste suggesties voor beheer
overgemaakt aan het Studiebureau CYANIRIS. Dit was, zoals voor de
NATURA 2000-gebieden, door Leefmilieu Brussel-BIM belast met het
opmaken van een beheerplan. Het Beheerplan bevestigt de aanwezigheid
van een belangrijke biologische diversiteit en heeft twintig habitat
geïdentificeerd verdeeld over 75 verschillende percelen.
Het Beheerplan wordt uitgevoerd door de 3 medebeheerders: de Gemeente
Anderlecht/Dienst Groene Ruimten, Leefmilieu Brussel/Departement
biodiversiteit en de CCN Vogelzang CBN die met haar vrijwilligers
instaat voor de coördinatie.
Volgens de Biologische Waarderingskaart (Brichau, I., Ameeuw,
G., Gryseels, M., & Paelinckx, D., 2000 – kaartbladen 31-39:
Instituut voor Natuurbehoud en Brussels Instituut voor Milieubeheer)
bestaan er biotopen die biologisch zeer waardevol of waardevol zijn,
alsook complexen die bestaan uit minder waardevolle, waardevolle en
zeer waardevolle elementen. De vegetatie heeft er een belangrijke
diversiteit, gaande van relatief droge en open plantengemeenschappen
tot moerassige grasgemeenschappen. De verklarende tekst geeft de
volgende details:
Gebied 13 : Vogelzangbeekvallei (8.7.13)
De Vogelzangbeekvallei is een gelijkaardig landelijk relictgebied zoals de Pedevallei: kleinschalig landschap met nog enkele leemakkers, beweide graslanden en hooilanden, van relatief droog naar relatief vochtig (Gewoon reukgras, Scherpe boterbloem, Pinksterbloem, Margriet, Echte koekoeksbloem, …), beboste en natte ruigten langsheen de Vogelzangbeek, met een gegraven poel waarlangs een moerasvegetatie met opslag van Gewone es en wilg (Gele lis, Grote lisdodde, Grote kattenstaart, Moesdistel, …) zich heeft ontwikkeld. Ook heel wat kleinschalige landschapselementen zijn nog aanwezig: gemengde heggen, houtkanten, sloten, grachten in de weilanden met Sleedoorn en bramenmassieven, meidoornhagen, hoogstamboomgaarden, … Vooral opvallend zijn de prachtig bewaarde knotwilgenrijen in de “Mijlemeers”, die ongetwijfeld tot de best bewaarde en mooiste van het hele Brussels Hoofdstedelijk Gewest moeten gerekend worden. Het is het broed- en leefgebied van de Steenuil. Het voortbestaan van deze soort is gebonden aan het behoud van dit kleinschalig landschap. De Vogelzangbeek vervolgt naar de Zenne toe, met verscholen relicten van wilgenstruweel en rietland.
